•  strona główna 
  •  mapa serwisu 
  •  kontakt
  •  polityka prywatności 
  •  linki 
  •  wyszukiwarka                                                             
  • 
    


Slideshow Image 1
Slideshow Image 2
Slideshow Image 3
Slideshow Image 4
Slideshow Image 5
Slideshow Image 6
Slideshow Image 7
Kalendarz odbioru odpadów 2024
Kalendarz niedziel handlowych w 2024 roku
Sołecka Strategia
Rozwoju Wsi


Oficjalna strona Pobiednej
strona główna Infrastruktura Park pałacowy w Pobiednej

Park pałacowy w Pobiednej


11 maja 2022 r.
W centralnej części Pobiednej po prawej stronie Potoku Łużyca znajduje się wybudowany przez Adolfa Traugotta von Gersdorf pałac. Położony jest on pośród zieleni w otoczonej murem posiadłości o powierzchni 6,67 ha. Na tym terenie oprócz pałacu znajdują się dwie altany ogrodowe (Zielony domek w ruinie), zabudowania folwarczne oraz resztki belwederu. W poniższym tekście skupimy się nie na samym pałacu ale na tym co go otacza.


Park pałacowy z pałacem i zabudowaniami folwarcznymi z lotu ptaka rok 2016 - Arkadiusz Straszko

O ile znana jest dokładna data powstania pałacu i Zielonego domku, to okres powstania pozostałych budowli i samego parku jest trudny do określenia bo różne elementy powstawały w różnym okresie. Jak wyglądał park około 100 lat temu możemy zobaczyć tutaj.

Park pałacowy w Pobiednej jest jednym z zabytkowych obiektów Pobiednej, które są wpisane do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. Park pałacowy został wpisany do tego rejestru 12 czerwca 1981 roku pod numerem 121/684/J.

W poniższym opisie parku pałacowego, założenia zielone przy pałacu oraz teren folwarku ujęto jako jedną całość, tak jak to było w przeszłości. Opis powstał już jakiś czas temu więc np. występujące tu gatunki drzew, krzewów i ich liczby mogły do chwili obecnej ulec zmianie.


Pałac w Pobiednej - kolorowa litografia - Alexander Duncker 1880 r.

Założenia zielone
Przylegający od północy do elewacji czołowej pałacu ogród ozdobny założony został na planie prostokąta. Na wysokości portalu wejściowego poprzedzanego od tej strony o wysokie schody wytyczono oś ogrodu w postaci prostej alejki, na zakończeniu której znajduje się ozdobna sadzawka o finezyjnym kształcie.


Ozdobna sadzawka rok 2009

Sadzawka w przeszłości była głębsza i znajdowala się w niej fontanna. Niestety w latach 50-tych ub.w. doszło do nieszczęsliwego wypadku, w wyniku którego utonął w niej mały chłopiec. Po tym zdarzeniu ze względów bezpieczeństwa sadzawka została spłycona poprzez zabetonowanie dna i pozostawienie tylko niewielkiej głębokości, którą możemy oglądać do dzisiaj.


Altana ogrodowa z sadzawką rok 2009

Za sadzawką na uformowanej platformie zbudowany został ośmioboczny pawilon ogrodowy, kryty monsardowym dachem o zwieńczonych arkadowych oknach.


Altana ogrodowa - rok 2005

Założony na lekko opadającym ku północy terenie, ogród ograniczony jest po tej stronie wysokim murem wzdłóż koryta rzeki, który pełni również funkcję wału przeciwpowodziowego. W tej części ogrodzenia znajduje się nieużytkowana bramka dla pieszych, którą przez mostek nad potokiem Łużyca możemy dojść bezpośrednio do ul. Dworcowej.


Zachodnia część ogrodu - rok 2005

Od zachodu do ogrodu przylega płasko formowany teren, być może użytkowany w przeszłości jako warzywniak. Nie jest jednak wykluczone, że istniał tam bosket, w części tej bowiem zachowała się grupa starodrzewia z drugiej połowy XIX wieku.

Usytuowanie ogrodu na osi rezydencji, jego regularny kształt i bezpośrednie powiązanie z pałacem jest typowe dla rozwiązań tego typu powstałych w trzecim ćwierćwieczu XVIII stulecia.

Niewielki płaski teren przylegający do elewacji bocznej rezydencji zdradza wyraźnie ślady prac ziemnych. Nasuwa to przypuszczenie, że były tam podejmowane próby zakładania ogrodu. Przekształcony także został teren po południowej stronie elewacji pałacu, poprzedzonej podobnie jak fasada schodami. W przyległym od tej strony wzgórzu wybrano ziemię i utworzono rodzaj konchy z okrągłą sadzawką na osi schodów i portalu wejściowego. Wytyczona w ten sposób od północy oś ogrodu ozdobnego, podkreślona nadto pawilonem ogrodowym i sadzawką znalazła kontynuację po przeciwległej stronie budynku.

Trudno jest w tej chwili określić jednoznacznie rolę jaką pełniło zalesione wzgórze, stanowiące południową część całego założenia. Fakt ogrodzenia tego terenu starym murem świadczy o jego wczesnym użytkowaniu. W jedym z elementów muru umieszczono kamień z wykutą datą 1736 co może świadczyć o tym, że właśnie w tym okresie powstał mur otaczający całą posiadłość.


Mur ogrodzeniowy od strony ulicy Strzeleckiej - rok 2020

W mur ten włączony został ponadto wzniesiony ok 1779 roku na południowym krańcu, 8 - boczny pawilon ogrodowy zwany "Zielonym domkiem" z wejściem zwieńczonym arkadowo.
Od zachodu w murze okalającym zalesione wzgórze przepruto bramę wjazdową, przysklepioną i zwieńczoną tarasem widokowym, dostępnym po zbudowanych po obu stronach schodach. Brama ta oprócz zwykłych funkcji pełniła rolę belwederu, z którego podziwiano okolicę.


Zachodnia część parku z widocznymi resztkami bramy z belwederem - 2005 rok

Na terenie wzgórza, zalesionego młodym bo około 150 letnim i mało urozmaiconym, drzewostanem nie podjęto jak się zdaje prób zakładania uformowanego parku. Być może istniał tam w XVIII wieku zwierzyniec.


Południowa część parku - 2009 rok

Warto nadmienić, że najstarszy ok. 200 letni drzewostan zachował się na terenie folwarku.


Park od strony zabudowań folwarcznych - 2010 rok

Kompozycja
W układzie kompozycyjnym zieleń można podzielić na trzy zasadnicze części.

Część pierwsza (dawny ogród) - położona przed frontem pałacu od strony północnej, jest założeniem regularnym. Zasadnicza oś kompozycyjna przebiega przez środek pałacu, na drugim jej końcu położony jest pawilon ogrodowy z piękną sadzawką w obramowaniu kamiennym. Większą część terenu zajmują kwatery trawników z przecinającymi się pod kątem prostym ścieżkami. Obrzeże ogrodu obsadzone jest drzewami pojedynczymi i większymi skupiskami. W latach 60-tych ub. w. teren ten wyrównano i zrobiono w tym miejscu teren do uprawiania sportów. Następnie w latach 70-tych ub.w. ponownie zrobiono w tym miejscu alejki i klomby czym przywrócono ich poprzednią funkcję.

Część druga - zalesione wzgórze o kompozycji swobodnej, położona jest na południe od pałacu. Teren ten, oddzielony jest od pozostałego, wznoszącą się kilkumetrową stromą skarpą, na niej znajdują się ścieżki wejściowe i schody ogrodowe.

Prawie cała powierzchnia tej części pokryta jest starodrzewiem, w części tej zachowały się nikłe ślady swobodnie prowadzonych ścieżek.

Trzecia część - na wschód od pałacu w kierunku zabudowań dworskich. Znajduje się tutaj główny dojazd do pałacu i do części gospodarczej dawnego folwarku. Między pałacem a zabudowaniami folwarcznymi teren jest silnie zadrzewiony. Cała ta część założona jest na osi kompozycyjnej przebiegającej na przedłużeniu dłuższej osi pałacu, w kierunku wschodnim.

Ogrodzenie i bramy
Obiekt ogrodzony jest murem kamiennym, który powstał prawdopodobnie około roku 1736 o czym świadczy wmurowany w mur kamień z wykutą datą, jednak w chwili obecnej można na nim rozczytać tylko rok 1736.


Fragment muru z widocznym kamieniem z datą 1736 - rok 2007

W murze tym znajdują się bramy wjazdowe z prostokątnych kolumn z kamiennymi kulami na szczycie. Brama wschodnia, która była i jest główną bramą wjazdową na teren pałacu ma skrzydła z kutej stali.


Brama wschodnia - 2005 rok

Druga brama znajdująca się naprzeciw bramy głównej (od strony zachodniej) jest również kuta ale ma skromniejszy wygląd. Ta brama slużyła głównie służbie pałacowej, która mieszkała w budynkach przy obecnej ul. Strzeleckiej 7 i 8.


Brama zachodnia stan obecny - rok 2022

Od strony wschodniej po południowej stronie pałacu znajduje się jeszcze jedna brama prowadząca na teren folwarku, jednak ta brama była raczej bramą służącą do zaopatrzenia itp.

Na terenie zalesionego wzgórza od strony zachodniej w murze otaczającym tą część założenia znajdowała się brama wejściowa bogato rozbudowana ze schodami kamiennymi prowadzącymi na mury (dawny belweder z punktem widokowym). Jeszcze w latach 60-tych XX w. brama wraz z filarami i punktem widokowym była w dobrym stanie. Niestety w okresie późniejszym została zlikwidowana poprzez zamurowanie a schody i sklepienie popadały w coraz większą ruinę.


Brama zachodnia z belwederem w pełnej okazałości - przełom XIX i XX w.

Część założenia z zabudowaniami gospodarczymi również ogrodzona jest murem kamiennym z bramami wjazdowymi z różnych stron. Jedna od strony północnej jest nadal używana jako główna brama wjazdowa na teren folwarku a poprzez nią również do pałacu. Z dwóch bram po stronie wschodniej nadal używana jest jedna na Czarną aleję, natomiast druga została zaślepiona poprzez zamurowanie, ale nadal znajdują się tam pozostałe po niej kolumny. Jest jeszcze brama południowa jednak ta używana jest bardzo rzadko, ponieważ droga za bramą jest bardzo zarośnięta.

Skrócona inwentaryzacja szaty roślinnej
Struktura wiekowa drzewostanu parku składa się z dwóch zasadniczych grup drzew. Drzewostan najstarszy 150-170 lat występuje zarówno w zwartym drzewostanie parkowym, jak i pojedyncze na terenie całego założenia. Drzewostan młodszy wprowadzany 110-120 lat temu tworzą przeważnie gatunki i odmiany iglaste, miejscami również liściaste. Duża różnorodność krzewów występuje wokół pałacu oraz w zachodniej części założenia.

Poniżej znajduje się wykaz drzew i krzewów w nomenklaturze łacińsko-polskiej z podaniem ilości sztuk.

Drzewa i krzewy iglaste
1. Abies alba - Jodła biała - 2 szt.
2. Chamaecyparis pisifera - Cyprysik groszkowy - 2 szt.
3. Chamaecyparis pisifera plumosa - Cyprysik groszkowy odm. pierzasta - 2 szt.
4. Larix decidua - Modrzew europejski - 2 szt.
5 Pinus strohus - Sosna wejmutka - 6 szt.
6. Pinus nigra - Sosna czarna - 1 szt.
7 Pseudotsuga taxifolia - Jedlica zielona - 4 szt.
8. Taxus boccata - Cis pospolity szt.
9. Tsuga canadensis - Choinka kanadyjska - 4 szt.
10. Thuja plicata - Żywotnik olbrzymi - 2 szt.

Drzewa i krzewy liściaste
11. Acer platanoides - Klon pospolity - 9 szt.
12. Acer pseudoplatanus - Klon jawor - 8 szt.
13. Aescuclus hippecastanum - Kasztanowiec biały - 43 szt.
14. Barberis thunberga - Berberys thunberga szt.
15. Carpinus betulus - Grab pospolity - 5 szt.
16. Fagus silvatica - Buk pospolity - 12 szt.
17. Fraxinus excelsior Pandula - Jesion wynosły odm. zwisająca - 2 szt.
18. Fraxinus excelsior - Jesion wyniosły - 4 szt.
19. Quercus robur - Dąb szypulkowy - 6 szt.
20. Quercus robur Fastigiata - Dąb szypułkowy odm. stożkowata - 2 szt.
21. Rhododendron catawbiense - Różanecznik katawbojski
22. Rosa - Róża
23. Symphoricarpos albus - Śnieguliczka biała
24. Tilia cordata - Lipa drobolistna
25. Ulmus glabra - Wiąz górski - 1 szt.

Jeśli ktoś z czytelników chce wirtualnie pospacerować po pałacowym parku zapraszamy do obejrzenia galerii zdjęć z Lipcowego spaceru po parku.

Tekst i pozostałe zdjęcia Leszek Bartnik.



Dołącz do nas

Kalendarium
Czy wiesz, że...
Panorama
Wirtualny cmentarz
Informator SMS
Polecane linki


























Wszystkie materiały na tej stronie objęte są pełnym prawem autorskim,
osoby zainteresowane ich wykorzystaniem (w całości, lub części) proszone są o uprzedni kontakt z redakcją serwisu www.pobiedna.pl.


copyright © pobiedna.pl 2007-2023          Statystyki obsługuje system statystyk stat4u