Ostatnio dodane
Kalendarz odbioru odpadów 2024
Kalendarz niedziel handlowych w 2024 roku
Sołecka Strategia
Rozwoju Wsi
Rozwoju Wsi
Historia Gierałtówek (Neu Gersdorf)
Gierałtówek jest małym, należącym do Pobiednej osiedlem, które zaraz po II wojnie światowej
nazywano Kolonią Hetmańską (obecnie okolice ulicy Hetmańskiej). Położony jest na zboczach
Jindrichovickiego Hrebena, przy styku granicy z Czechami.
Pierwszą budowlą we wsi była postawiona w 1684 r. karczma, w której przed przekroczeniem granicy odpoczywali śląscy katolicy wędrujący do sanktuarium maryjnego w Hejnicach (miejscowość w czeskiej części Gór Izerskich). Pielgrzymki do Hejnic miały bardzo długą tradycję. Po raz pierwszy odnotowano je już w XIII w. Pielgrzymki ustały w połowie XVIII stulecia, gdyż król pruski Fryderyk II zakazał Ślązakom brania udziału w procesjach poza granicami kraju.
Gierałtówek, końcowy odcinek ul. Hetmańskiej - rok 2008
Latem 1687 r. z inicjatywy Carla Felixa Ernsta von Gersdorff dla śląskich protestantów z Czadrowa i Przedwojowa koło Kamiennej Góry, wybudowano wokół karczmy osadę o nazwie Neu Gersdorf. Pierwsi mieszkańcy Gierałtówka, będąc wcześniej poddanymi klasztoru cystersów w Krzeszowie, mieli do wyboru: przejść w ciągu 4 tygodni na katolicyzm albo opuścić swe gospodarstwa. Wszyscy wybrali uchodźstwo. Mężczyźni uzbroiwszy się w strzelby i dzidy ruszyli ze swymi rodzinami w kierunku Drezna, jak mówiono, do "ojca". Tak nazywano elektora saskiego Jana Jerzego III, który na Śląsku cieszył się wielkim autorytetem. Blisko 700 (niektóre źródła mówią nawet o 1240) byłych poddanych cystersów zatrzymało się w swej wędrówce w Pobiednej. Życzliwe przyjęcie w pierwszym saskim miasteczku oraz niewątpliwe piękno tej okolicy skłoniły niektórych egzulantów do osiedlenia się w dobrach Gersdorfów. Około 130 Ślązaków postanowiło związać się z Gierałtówkiem. Inni mieszkańcy Czadrowa i Przedwojowa wybrali Świecie, Skibę i Wolimierz. Jednakże większość uchodźców religijnych szukając dogodniejszych terenów do osiedlenia się wyjechała w głąb Saksonii.
Gierałtówek widok z ul. Podgórnej w Pobiednej - rok 2008
Druga fala egzulantów dotarła do Gierałtówka w 1698 r., kiedy to we wsi postanowiły zamieszkać 32 rodziny ewangelickie. Tym razem wygnańcy pochodzili ze śląskich miasteczek górniczych - Złotego Stoku i Srebrnej Góry. Gierałtówek należał więc do tych w okolicy wsi egzulanckich, które powstały rękami osadników ze Ślaska.
W przeszłości mieszkańcy miejscowości trudnili się tkactwem i bieleniem płótna. Do 1945 r. wieś związana była z majątkiem Pobiedna. Oprócz Gersdorfów rządzili tu m.in. książęta raciborscy, przedstawiciele rodu von Saldern, a w latach 1903-1945 książęta Hohenlohe-Oehringen.
W latach 1803-1804 (w źródłach można spotkać się także z latami 1802-1803) właściciel okolicznych dóbr. Adolph Traugott von Gersdorf za cenę 6 tys. talarów wzniósł tutaj wieżę służącą do obserwacji nieba i gwiazd, jak również okolicznych wzniesień. Obiekt ten pełnił także funkcję wieży przeciwpożarowej.
Gierałtówek z Wieżą Mon Plasir w tle
Projekt budowli przekazał Gersdorfowi hrabia Fryderyk Wilhelm von Reden z Bukowca, z którym górnołużycki uczony był zaprzyjaźniony (obydwaj arystokraci wyprawiali się razem w Karkonosze). Stawiając ten obiekt Gersdorf chciał umożliwić zarobkowanie swym wieśniakom, którzy cierpieli wówczas straszliwą biedę. Innym powodem budowy wieży była choroba właściciela Pobiednej. Gersdorff cierpiał na artretyzm, który uniemożliwiał mu wchodzenie na Smrek i Czerniawską Kopę, z których zawsze prowadził obserwacje. W wieży pod Gierałtówkiem arystokrata- naukowiec spędzał mnóstwo czasu i nazwał ją Mon Plasir (Moja Przyjemność). Po 1886 r. budowla nosiła imię Cesarz Wilhelm, służąc turystom jako gospoda oraz wieża widokowa (w pomieszczeniach na samej górze zainstalowana była luneta). W 1931 r. urządzono tutaj niewielkie muzeum regionalne, poświęcone Górom Izerskim. Obecnie stoją tylko fragmenty murów tej konstrukcji. Więcej pocztówek z Wieżą Wilhelma z okresu pełnej świetności można obejrzeć tutaj.
W 1694 r. wieś liczyła 126 mieszkańców (23 gospodarstwa),
w 1794 r. 185 mieszkańców (42 gospodarstwa),
w 1814 r. 145 mieszkańców (43 gospodarstwa),
w 1845 r. 189 mieszkańców (40 gospodarstw),
w 1910 r. 161 mieszkańców,
w 1928 r. 156 mieszkańców
Opracował:
Leszek Bartnik na podstawie:
Polskie Górne Łużyce - W. Bena
oraz materiałów własnych.
Pierwszą budowlą we wsi była postawiona w 1684 r. karczma, w której przed przekroczeniem granicy odpoczywali śląscy katolicy wędrujący do sanktuarium maryjnego w Hejnicach (miejscowość w czeskiej części Gór Izerskich). Pielgrzymki do Hejnic miały bardzo długą tradycję. Po raz pierwszy odnotowano je już w XIII w. Pielgrzymki ustały w połowie XVIII stulecia, gdyż król pruski Fryderyk II zakazał Ślązakom brania udziału w procesjach poza granicami kraju.
Gierałtówek, końcowy odcinek ul. Hetmańskiej - rok 2008
Latem 1687 r. z inicjatywy Carla Felixa Ernsta von Gersdorff dla śląskich protestantów z Czadrowa i Przedwojowa koło Kamiennej Góry, wybudowano wokół karczmy osadę o nazwie Neu Gersdorf. Pierwsi mieszkańcy Gierałtówka, będąc wcześniej poddanymi klasztoru cystersów w Krzeszowie, mieli do wyboru: przejść w ciągu 4 tygodni na katolicyzm albo opuścić swe gospodarstwa. Wszyscy wybrali uchodźstwo. Mężczyźni uzbroiwszy się w strzelby i dzidy ruszyli ze swymi rodzinami w kierunku Drezna, jak mówiono, do "ojca". Tak nazywano elektora saskiego Jana Jerzego III, który na Śląsku cieszył się wielkim autorytetem. Blisko 700 (niektóre źródła mówią nawet o 1240) byłych poddanych cystersów zatrzymało się w swej wędrówce w Pobiednej. Życzliwe przyjęcie w pierwszym saskim miasteczku oraz niewątpliwe piękno tej okolicy skłoniły niektórych egzulantów do osiedlenia się w dobrach Gersdorfów. Około 130 Ślązaków postanowiło związać się z Gierałtówkiem. Inni mieszkańcy Czadrowa i Przedwojowa wybrali Świecie, Skibę i Wolimierz. Jednakże większość uchodźców religijnych szukając dogodniejszych terenów do osiedlenia się wyjechała w głąb Saksonii.
Gierałtówek widok z ul. Podgórnej w Pobiednej - rok 2008
Druga fala egzulantów dotarła do Gierałtówka w 1698 r., kiedy to we wsi postanowiły zamieszkać 32 rodziny ewangelickie. Tym razem wygnańcy pochodzili ze śląskich miasteczek górniczych - Złotego Stoku i Srebrnej Góry. Gierałtówek należał więc do tych w okolicy wsi egzulanckich, które powstały rękami osadników ze Ślaska.
W przeszłości mieszkańcy miejscowości trudnili się tkactwem i bieleniem płótna. Do 1945 r. wieś związana była z majątkiem Pobiedna. Oprócz Gersdorfów rządzili tu m.in. książęta raciborscy, przedstawiciele rodu von Saldern, a w latach 1903-1945 książęta Hohenlohe-Oehringen.
W latach 1803-1804 (w źródłach można spotkać się także z latami 1802-1803) właściciel okolicznych dóbr. Adolph Traugott von Gersdorf za cenę 6 tys. talarów wzniósł tutaj wieżę służącą do obserwacji nieba i gwiazd, jak również okolicznych wzniesień. Obiekt ten pełnił także funkcję wieży przeciwpożarowej.
Gierałtówek z Wieżą Mon Plasir w tle
Projekt budowli przekazał Gersdorfowi hrabia Fryderyk Wilhelm von Reden z Bukowca, z którym górnołużycki uczony był zaprzyjaźniony (obydwaj arystokraci wyprawiali się razem w Karkonosze). Stawiając ten obiekt Gersdorf chciał umożliwić zarobkowanie swym wieśniakom, którzy cierpieli wówczas straszliwą biedę. Innym powodem budowy wieży była choroba właściciela Pobiednej. Gersdorff cierpiał na artretyzm, który uniemożliwiał mu wchodzenie na Smrek i Czerniawską Kopę, z których zawsze prowadził obserwacje. W wieży pod Gierałtówkiem arystokrata- naukowiec spędzał mnóstwo czasu i nazwał ją Mon Plasir (Moja Przyjemność). Po 1886 r. budowla nosiła imię Cesarz Wilhelm, służąc turystom jako gospoda oraz wieża widokowa (w pomieszczeniach na samej górze zainstalowana była luneta). W 1931 r. urządzono tutaj niewielkie muzeum regionalne, poświęcone Górom Izerskim. Obecnie stoją tylko fragmenty murów tej konstrukcji. Więcej pocztówek z Wieżą Wilhelma z okresu pełnej świetności można obejrzeć tutaj.
W 1694 r. wieś liczyła 126 mieszkańców (23 gospodarstwa),
w 1794 r. 185 mieszkańców (42 gospodarstwa),
w 1814 r. 145 mieszkańców (43 gospodarstwa),
w 1845 r. 189 mieszkańców (40 gospodarstw),
w 1910 r. 161 mieszkańców,
w 1928 r. 156 mieszkańców
Opracował:
Leszek Bartnik na podstawie:
Polskie Górne Łużyce - W. Bena
oraz materiałów własnych.
Dołącz do nas
Kalendarium
Czy wiesz, że...
Panorama
Wirtualny cmentarz
osoby zainteresowane ich wykorzystaniem (w całości, lub części) proszone są o uprzedni kontakt z redakcją serwisu www.pobiedna.pl.
copyright © pobiedna.pl 2007-2023 Statystyki obsługuje system statystyk
